Yazarlar: Stajyer Nefise ARKIN, Av. Muhammed KÜÇÜK
Latince kökenli bir kelime olan ‘konkordato’ karşılıklı anlaşma anlamına gelmektedir. Borçlarını ödemede sıkıntıya düşen veya sıkıntıya düşeceği tehlikesini öngören borçlunun İcra organları önünde alacaklılarıyla anlaşarak belirli icra prosedür ve takiplerinden korunarak ticari hayatına devam etmesidir. Ortaya çıkan ekonomik sorunlar neticesinde şirketlerin ekonomik faaliyetlerini devam ettirmelerinin güçleşmesi sonucunda borçlarını ödemeleri ve iflastan kurtulmaları için konkordato müessesi sıklıkla gündeme gelmeye başlamıştır. 7101 sayılı İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un yürürlüğe girmesiyle birlikte iflas erteleme müessesi ortadan kaldırılmış ve konkordatonun işlevselliği artırılmıştır. Konkordato sonucu, borçlu alacaklılarla müzakere yoluyla anlaşarak borçlarını belli oranda veya vadede mahkeme gözetimi altında ödemektedir.
KONKORDATO NEDİR?
Konkordato; elinde olmayan sebeplerle mali durumu bozulmuş olan ve borçlarını ödeyip (özellikle tacirler açısından) ticari faaliyetlerini devam ettirmek isteyen dürüst borçluların korunması ve bu borçluların alacaklıları arasında eşitliğin sağlanması amacıyla kabul edilmiş bir icra ve iflas hukuku kurumudur. *Orhan Eroğlu, Uygulamada Konkordato (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2018), 21.
İcra İflas Kanunu 285 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olan konkordato gerçek anlamda bir takip prosedürü değildir. Hatta borçlunun muhtemel takiplerden kurtulmasını ve iflastan korunmasını amaçlamaktadır. Bir borçlunun borçlarını öngörülen nitelikli çoğunluktaki alacaklıların kabulü ile ve yetkili mahkemenin kararı ile kendisi için elverişli şartlarda ödeyerek borçlarından kurtulmasını; alacaklıların için ise iflas ile karşı karşıya kalınmasına nazaran alacağının en azından bir kısmını elde etmesini sağlayan bir hukuki imkandır. Bu minvalde konkordato talebi hem alacaklılar hem de borçlu tarafından yapılabilir. Ayrıca konkordato talep edebilmek için borçlunun iflasa tabi bir borçlu olması gerekmez. Ancak pratik hayatta konkordato sürecinin masraflı olması sebebiyle iflasa tabi olmayan borçlular konkordato talep etmemektedir.
KONKORDATO SÜRECİ NASIL İŞLER?
İyi niyetli olan ve borçlarının ödemek isteyen borçluları koruyan konkordato müessesi iflas ertelemesinin kaldırılmasıyla daha da önem kazanmıştır. Konkordato da süreç alacaklı veya borçlunun ticaret mahkemesine konkordato projesiyle belirli belgelerle yapacağı bir konkordato talebiyle başlatılmış olur. Bu talep üzerine mahkeme belgelerin eksiksiz olup olmadığını ve konkordatonun başarılı olup olamayacağını inceler ve 3 aylık geçici mühlet kararı verir, bu karar üzerine borçluya karşı başlatılmış icra takipleri durdurularak borçlu korumaya alınmış olur, borçlunun işlemlere nezaret etmek üzere halk arasında yanlış bir tabirle kayyım şeklinde ifade edilen, konkordato komiseri atanır. Komiser tarafından geçici mühlet içerisinde bir rapor hazırlanarak mahkemeye sunulur. Mahkeme daha sonra alacaklıların toplanması için 1 yıllık kesin mühlet kararı verebilir. Kesin mühlet kararıyla alacaklılar kurulu oluşturulur. Mahkeme tasdik ederse konkordato ilan edilir ancak tasdik etmezse iflas kararı verilir.
- Asliye Ticaret Mahkemesi’nde Konkordato Talebi:
KİMLER KONKORDATO TALEP EDEBİLİR?:
İİK 285/1’e göre borçlarını, vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflâstan kurtulmak için konkordato talep edebilir. Buna göre iflasa tabi olan borçlu için hem alacaklılar hem borçlu Asliye Ticaret Mahkemesinden konkordato talebinde bulunabilecektir. Ancak iflasa tabi olmayan borçlular da konkordato talep edebilmekte ise de, bu borçların alacaklıları tarafından talep edilememektedir. İflasa tabi olmayan borçlunun alacaklısı konkordato talep edemez. İflâs talebinde bulunabilecek her alacaklı, gerekçeli bir dilekçeyle, borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir.
Konkordato talebiyle mahkemeye başvuran alacaklı veya borçlu konkordato gider avansını da yatırması ve başvurusunda 286. Maddede belirlenen belgeleri eklemesi gerekir.
KONKORDATO TALEBİNE EKLENMESİ GEREKEN BELGELER NELERDİR? (İİK M.286)
İcra İflas Kanunumuzun 286. Maddesinde ve Konkordato Talebine Eklenecek Belgeler Hakkında Yönetmelikte bu belgeler Konkordato ön projesi, borçlunun malvarlığının durumunu gösterir belgeler, alacaklı ve alacak listesi, karşılaştırma tablosu, makul güvence veren denetim raporu şeklinde sayılmıştır. Borçlu konkordato talebini mahkemeye sunarken bu belgeleri eksiksiz olarak talebine eklemelidir. Ancak konkordato işlemlerinin başlatılması alacaklılardan biri tarafından talep edilmişse mahkeme bu belge ve kayıtların eksiksiz olarak sunulması için borçluya makul bir süre verir. Bu durumda anılan belge ve kayıtların hazırlanması için gerekli masraf alacaklı tarafından karşılanır.
- Konkordato ön projesi
- Borçlunun malvarlığını gösterir belge
- Alacaklılar, alacak miktarı ve alacaklıların imtiyaz durumu
- Konkordato ve iflasın karşılaştırma tablosu
- Bağımsız denetimcinin denetim raporu
İflasa tabi olmayanların bu belgeleri eklemesi zorunlu değildir. Bu belgeler tam ve eksiksiz ise mahkemece borçluya geçici mühlet verilir.
- Geçici mühlet kararı:
İcra İflas Kanunu madde 287’e göre Konkordato talebi üzerine mahkeme, 286 ncı maddede belirtilen belgelerin eksiksiz olarak mevcut olduğunu tespit ettiğinde derhâl geçici mühlet kararı verir ve 297 nci maddenin ikinci fıkrasındaki hâller de dahil olmak üzere, borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirleri alır.
Yukarıda sayılan belgelerin eksiksiz olup olmadığı ve gider avans tarifesine göre gider avansının yatırılıp yatırılmadığı incelenir fakat bu aşamada belgelerin doğruluğu araştırılmayacaktır. Ticaret Mahkemesi belgelerin eksiksiz olduğuna kanaat getirirse 3 aylık bir geçici mühlet kararı verir. Geçici mühlet kararı, vadesi geldiği halde borçlarını ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında bulunan borçluya henüz kesin mühlet verilmeden önce kesin mühletin sonuçlarından yararlanma imkânı vermektedir. Bu aşamada konkordatonun başarılı olup olmayacağının incelemesi yapılır. Geçici mühlet kararı verilmesinin en önemli sonucu borçluya karşı takipler durur. Borçluda bir güven oluşur. Mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri görevlendirir.Alacaklı sayısı ve alacak miktarı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser de görevlendirilebilir. Bu komiser borçlunun işlemlerine nezaret etmektedir.
Geçici mühlet üç aydır. Mahkeme bu üç aylık süre dolmadan borçlunun veya geçici komiserin yapacağı talep üzerine geçici mühleti en fazla iki ay daha uzatabilir, uzatmayı borçlu talep etmişse geçici komiserin de görüşü alınır. Geçici mühletin toplam süresi beş ayı geçemez. Geçici mühlet kararı içerisinde borçlu konkordatonun amacına aykırı hareketlerde bulunursa geçici mühlet kararı kaldırılabilir.
- Kesin mühlet kararı ve ilanı:
Konkordatonun başarıya ulaşacağının anlaşılması halinde borçluya 1 yıllık kesin mühlet verilir. Bu kesin mühlet kararı geçici mühlet süresi içinde verilmelidir. İİK madde 289/3 ‘Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun anlaşılması hâlinde borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir. Bu kararla birlikte mahkeme, yeni bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum olmadığı takdirde geçici komiser veya komiserlerin görevine devam etmesine karar verir ve dosyayı komisere tevdi eder.’ Kesin mühlet gerekli görülmesi halinde 6 ay da uzatılabilir.
Kesin mühlet süresi içerisinde de geçici mühlette olduğu gibi borçluya karşı takip yapılamaz başlamış takipler durur. Tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanmaz, zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.
Mühlet içinde borçlu aleyhine 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz ve evvelce başlamış takipler durur, ihtiyatî tedbir ve ihtiyatî haciz kararları uygulanmaz, bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez.(İİK 294/1) Ancak mühlet kararından önce paraya çevrilen hacizli mallar mühlet kararından etkilenmeyecek ve konkordato mühleti verilmiş olmasının açılmış veya açılacak davalara bir etkisi olmayacaktır. Ayrıca bu süreçte konusu para olmayan alacaklar alacaklı tarafından paraya çevrilerek komisere bildirilmelidir.
Kesin mühlet süresi içerisinde amaç alacaklıların toplanmasıdır. Kesin mühletin verilmesiyle birlikte mahkeme gerekli görülen hallerde bir alacaklılar kurulu oluşturabilir. Alacaklılar toplantısı bir karar organı olmasına rağmen alacaklılar kurulu bir karar organı değildir. Komiserin faaliyetlerine nezaret eder.
- Alacaklılar toplantısı
Alacaklılar kesin mühlet içerisinde toplantıya çağrılırlar ve konkordato projesi müzakere edilir belirli nitelikte alacak ve alacaklı çoğunluğuyla borçlunun bu teklifi kabul edilirse mahkemeye bildirilir. İİK madde 302:
Komiser alacaklılar toplantısına başkanlık eder ve borçlunun durumu hakkında bir rapor verir.
Borçlu gerekli açıklamaları yapmak üzere toplantıda hazır bulunmaya mecburdur.
Konkordato projesi;
- Kaydedilmiş olan alacaklıların ve alacakların yarısını
veya
- Kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte birini ve alacakların üçte ikisini, aşan bir çoğunluk tarafından imza edilmiş ise kabul edilmiş sayılır.
Oylamada sadece konkordato projesinden etkilenen alacaklılar oy kullanabilir. 206 ncı maddenin birinci sırasında yazılı imtiyazlı alacakların alacaklıları ve borçlunun eşi ve çocuğu ile kendisinin ve evlilik bağı ortadan kalkmış olsa dahi eşinin anası, babası ve kardeşi alacak ve alacaklı çoğunluğunun hesabında dikkate alınmaz.
Rehinle temin edilmiş olan alacaklar, 298 inci madde uyarınca takdir edilen kıymet sonucunda teminatsız kaldıkları kısım için hesaba katılırlar.
Çekişmeli veya geciktirici koşula bağlı yahut belirli olmayan bir vadeye tabi alacakların hesaba katılıp katılmamasına ve ne oranda katılacağına mahkeme karar verir. Şu kadar ki bu iddialar hakkında ileride mahkemece verilecek hükümler saklıdır.
Konkordato projesinin müzakereleri sonucunda oluşturulan konkordato tutanağı, kabul ve ret oylarını içerecek şekilde derhâl imza olunur. Toplantının bitimini takip eden yedi gün içinde gerçekleşen iltihaklar da kabul olunur.
Komiser, iltihak süresinin bitmesinden itibaren en geç yedi gün içinde konkordatoya ilişkin bütün belgeleri, konkordato projesinin kabul edilip edilmediğine ve tasdikinin uygun olup olmadığına dair gerekçeli raporunu mahkemeye tevdi eder.
- Konkordato incelenmesi ve mahkeme tarafından tasdiki:
305. maddeye göre konkordato projesinin tasdiki aşağıdaki şartların gerçekleşmesine bağlıdır:
a) Adi konkordatoda teklif edilen tutarın, borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktardan fazla olacağının anlaşılması; malvarlığının terki suretiyle konkordatoda paraya çevirme hâlinde elde edilen hasılat veya üçüncü kişi tarafından teklif edilen tutarın iflâs yoluyla tasfiye hâlinde elde edilebilecek bedelden fazla olacağının anlaşılması.
b) Teklif edilen tutarın borçlunun kaynakları ile orantılı olması (bu kapsamda mahkeme, borçlunun beklenen haklarının dikkate alınıp alınmayacağını ve alınacaksa ne oranda dikkate alınacağını da takdir eder).
c) Konkordato projesinin 302 nci maddede öngörülen çoğunlukla kabul edilmiş bulunması.
d) 206 ncı maddenin birinci sırasındaki imtiyazlı alacaklıların alacaklarının tam olarak ödenmesinin ve mühlet içinde komiserin izniyle akdedilmiş borçların ifasının, alacaklı bundan açıkça vazgeçmedikçe yeterli teminata bağlanmış olması (302 nci maddenin altıncı fıkrası kıyasen uygulanır).
e) Konkordatonun tasdikinin gerektirdiği yargılama giderleri ile konkordatonun tasdiki durumunda alacaklılara ödenmesi kararlaştırılan para üzerinden alınması gereken harcın, tasdik kararından önce, borçlu tarafından mahkeme veznesine depo edilmiş olması.
Mahkeme şartlar tamamlanmışsa konkordatonun tasdikine veya tamamlanmamışsa reddine karar verir ve bu karar ilan edilir. Reddedilmesi halinde re’sen borçlunun iflasına karar verilir. İİk 308/a’ya göre Konkordato hakkında verilen karara karşı borçlu veya konkordato talep eden alacaklı, kararın tebliğinden itibaren; itiraz eden diğer alacaklılar ise tasdik kararının ilânından itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabilir. Bölge adliye mahkemesi kararına karşı on gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.
Konkordato tasdik kararıyla birlikte bağlayıcı hale gelir. Takipleri veya geçici mühletten önce başlamış ancak paraya çevrilmemiş hacizleri de hükümden düşürür. Daha detaylı bilgi veya konkordato sürecinizle ilgili hukuki destek almak için bizlere ulaşabilirsiniz.